Gwadloup. KBM ka met on lyannaj Pan-karibéyen doubout !
Lapwent. Lendi 22 janvyé 2024. KBM. 16 o 21 Désanm 2024 sé jouné-la sa ké rété maké adan listwa a péyi Gwadloup é listwa lakarayib. Moun péyi lakarayib réponn omodèhèp a KBM pou mèt an plas ondòt vizyon a on lyannaj pankaribéyen, èvè moun a pèp karayib men pa èvè grangrèk. Kifèvwè agrikiltè, agrotransfòmatè, awtizan sòti an péyi a yo pou vin bokanté évé moun Gwadloup é KBM pou vwè an kijan péyi lakarayib pé mét tèt ansanm pou woté pyé a yo an vyé soulyé parapòt tout bab moun ka trapé jòdijou alantou a manjé lokal é sa yo ka kriyé an gran fwansé «la souveraineté alimentaire».
An mwa désanm mouvman KBM kontinyé fè tijé zouti karésòl monté pou fè moun sòti anba jouk é eksperiment sa yo kriyé «attribut de souveraineté», «An nou préparé pou nou paré» alantou a on filozofi « la filozofi Bò kaz » é on syans «Bay koko pou savon ». KBM, fè on sanblé i kriyé péyi bòkaz, apré Santé bòkaz (lè 8 òktòb) é Jaden bòkaz (lè 15 Novanm). KBM wousouvwè frè é sè a lakarayib, pou moun KBM sé té on bèl moman solidarité, on bèl moman fratèwnité, èvè pèp Angiya, pèp Dominik, pèp Sentilisi, pèp Grènad, pèp senmawten, pèp Matinik èvè lézòt pèp menmsi yo té mélé parapòt a pwoblèm a «visa». Sa ki soupwann moun-la aka KBM ki mèt lidé-lasa an plas, sé vwè jan sé moun-lasa baké adan projè-lasa pivit ki tousuit, davwa sa i ka mèt douvan sé kijan adan «on mwa é dimi» KBM mèt tousa tousa an plas. Kontré-lasa fèt pannan on simenn, èvè dé dat fondal (lè 16 é lè 17 désanm), oti-la moun sanblé pou kabéché é bokanté osérryé. Dé dat moun ki té la di, yo ké rété maké adan listwa. Padavwa adan vizyon a KBM lidé-la sé mèt on lyannaj èvè pèp a lakarayib doubout é pa fè on lyannaj a grangrèk, on lyannaj «pankaribéyen». Kifèw vwè sé moun ka fè jaden, moun ki adan awtizanaj, agrotransfòmatè, moun dé men a yo sé ta yo, KBM chwazi envité adan sanblé a-y. Dayè pouyonn sé moun ki sòti adan sé lézòt lilèt a lakarayib, ki poté lidé-lasa é ki mété-y an plas. Moun a KBM té vlé kontré-lasa rédé toumoun Gwadloup, pwan fòs é pòté fòs. On tan pou moun ki réponn omodèp a KBM sonjé Péyi Gwadloup adan banzil karayib-la, yo sé lakarayib é pòt a tout sé bannzil karayib gran wouvè ba-yo, é moun a près tout banzil karayib-la ja ka viv an laliwonnaj a yo, an lantouraj a yo, an vwazinaj a yo.
Prèmyé kontré-la fèt sanmdi 16 désanm, aka Francas, Opòlui. Kontré-lasa fèt piplis alantou lidé karésòl KBM ka voyé douvan, vizyon pankarayibéyèn a-y é sa tout i ka ékspérimanté . Sé sa KBM kriyé, «KBM kimoun nou yé?», «On bokantaj alantou a diri», «exchange about rice planting», «Intercambiar la forma de cultivar arroz», èvè latilyé é déchèpiyaj a diri. KBM fè sé moun-la vwè ka ki fòs é richès a kilti Gwadloup, kisiswa «kannari-kontré», «touné sòwbè», Gwoka, krèyasyon awtistik kontèl penti, poézi an lang an nou, kisisi, kisila. Sé konsa jou-lasa chakmoun santi-yo akaz a yo, yonn é lòt vwè on ti frézè a lafanmi aka ki lin ki lòt. Dézyèm kontré-la, li fèt lè 17 Désanm an rèstoran Colibris, orézé. Kou-lasa rèskonsab a KBM sanblé èvè sé envité-la, alantou a on manjé Gwadloup, pou-yo té palé zafè a yo é vwè ankijan yo té k’ay mèt vizyon pankarayibéyén la doubout. Sé moun-la di ankijan yo té ka vwè sa é sa ki té pé baré van a on lidé konsa. Sa kivlédi palé asi visyon pankarayibéyen èvè péyi lakarayib ki yo pa anba jouk ankò sé on modèl zafè ki pa senp, alòs ki gwadloup li toujou anba jouk a kolonizasyon. An finaldikont menmsi-yo ja sòti anba jouk sé péyi fwè é sè a karayib-la ka trapé pwoblèm pou owganizé mawché lokal a yo é ka bigidi souvantfwa anba présyon a ansyan kolonizatè a yo. Kifèwvwè KBM èvè sé envité-la té pé palé égal-pyèt, égal-mòdan. Moun rèsté èstébèkwè vwè jan pawòl senk é kat palé, é jan toutmoun té paré pou travay an menm larèl-la, ansanm-ansanm, pou fè lyannaj pankaribéyen la vansé, poubon. Sé konsa, projè parèt kon tilili é mo pwan pou mèt an plas on « asosiyasyon pankarayibéyen».
An bout a golèt, sa moun a KBM é toutmoun ki baké adan lidé-lasa di sa yo ké woukyenn dabò pouyonn sé jan sa té fasil bokanté èvè sé frè é sè a lakarayib. É pou on rèsponsab a KBM ki menné projè-lasa dèpi okoumansman « sé konsi sé moun-la té vin akaz a yo é yo té ka wousouvwè-yo an fanmi, sé pousa i di Rahem, Catherine, Dwight, Hugues, Asha, Peter, Lerone é Janine ki baké adan projè-la, byenmèsi pou konfyans a yo é woulo bravo pou fòs é kouraj a yo». Aprèsa moun a KBM di osi sa yo piplis kontan sé vwè tout pòt ki wouvè ent sé lézòt péyi a karayib-la èvè gwadloup, é vwè osi tout pòt ké wouvè dèmen pou divini a lajénnès é pou timoun ka lévé.
Sélin Mwéza-Antonius.
